Srpski jezik

Vrste riječi u srpskom jeziku

Riječ je skup glasova ili samo jedan glas koji ima neko značenje. Riječima najčešće saopštavamo svoje misli, osjećanja i obavještenja.

Neke riječi u našem jeziku se mijenjaju, a neke ne i otuda podjela riječi na promjenljive i nepromjenljive.

Riječi koje mijenjaju svoj oblik nazivamo promjenljive riječi.

Riječi koje uvijek ostaju u istom obliku nazivamo nepromjenljive riječi.

U srpskom jeziku postoji deset vrsta riječi, pet promjenljivih i pet nepromjenljivih.

Nepromjenljive vrste riječi ne mijenjaju svoj oblik bez obzira na to na kojem mjestu u rečenici se nalaze ili koju funkciju (službu) vrše. Jedini izuzetak čine pojedini prilozi, koji mogu imati stepene poređenja ako se radi o prilozima koji su nastali od opisnih prideva.

Prilozi najčešće stoje uz glagole i bliže određuje glagolsku radnju. Prilozi mogu stajati i uz imenice, prideve i druge priloge i bliže ih određivati.

Veznici su nepromjenljive riječi koje povezuju rečenice i rečenične djelove, a u isto vrijeme označavaju i kakva je to veza. Rečenice i rečenični djelovi mogu stajati u naporednom ili zavisnom odnosu, pa se povezuju naporednim ili zavisnim veznicima.

Naporedni veznici se dijele na:

☼ sastavne: i, pa, te, ni, niti

☼ rastavne: ili

☼ suprotne: a, ali, no, nego, već

Zavisni veznici su: jer, iako, ako, da, dok, čim, mada...

Uzvicima se izražavaju osjećanja ili se podržavaju zvukovi iz prirode. Za njih ne važe pravila akcentovanja, mogu sadržati neobičnu kombinaciju glasova i sami imaju vrijednost cijele račenice.

Rečce označavaju lični stav govornika prema sadržaju rečenice ili obeležavaju neki logičan odnos u okviru rečenice.

rečce za potvrđivanje i odricanje: da, ne ; ☼ upitne rečce: zar, li, da li; ☼ pokazne rečce: evo, eto, eno, gle; ☼ suprotne rečce: međutim, pak; ☼ zapovedne rečce: neka, hajde; ☼ rečce za isticanje: baš, bar, upravo, čak, tek; ☼ uzvična rečca: ala; ☼ modalne rečce: možda, verovatno, naravno, očito, zaista, valjda, sigurno, nesumnjivo, uglavnom, nipošto, definitivno, izvesno.

Imenice su promjenljiva vrsta riječi koje označavaju imena bića, predmeta, pojava i stvari. Prema značenju dijele se u nekoliko vrsta.Vlastite imenice označavaju vlastita imena ljudi, životinja, geografskih pojmova i životinja.Po pravilu nemaju oblike množine, već samo oblike jednine.

Oblike množine mogu imati kada označavaju više pojmova sa istim imenom.Zajedničke imenice označavaju predmete, bića i pojave sa istim osobinama. Po pravilu imaju oblike i jednine i množine.Zbirne imenice označavaju predmete i pojmove koji se nalaze u paru ili u nekom mnoštvu. Oblikom jednine kazuju množinu.Gradivne imenice označavaju materiju ili građu.Apstraktne (misaone) imenice označavaju pojave koje su nemerljive i koje se ne mogu videti golim okom, najčešće su u domenu misli i apstrakcije.

*PLURALIA TANTUM su imenice koje imaju samo oblik množine.

SINGULARIA TANTUM su imenice koje imaju samo oblik jednine.

Pridevi su nesamostalne riječi koje stoje uz imenicu i bliže je određuju, tj. kazuju neku osobinu saopštenog pojma. Oni su istog roda, broja i padeža kao i imenica uz koju stoje.Prema značenju, pridevi mogu biti: opisni – označavaju osobinu imenice uz koju stoje: visok; prisvojni – označavaju pripadnost imenice uz koju stoje: seoski; gradivni – označavaju od čega je napravljena imenica uz koju stoje: bakaran; vremenski – označavaju imenicu po vremenu: mesečni; mesni – označavaju mesto imenice uz koju stoje: prednji.

Glogoli su promenljiva vrsta riječi koji označavaju radnju, stanje i zbivanje. Glagoli imaju konjugaciju. Imenskim riječima i glagolima zajedničke su sledeće gramatičke kategorije: rod (muški, ženski, srednji), broj (jednina, množina) i lice. Pored ovih gramatičkih kategorija, glagoli imaju i one kategorije koje su svojstvene samo njima.

Glagolski vid

Glagolski vid označava trajanje glagolske radnje. Tako se glagoli dele u sledeće grupe: nesvršeni ili imperfektivni glagoli: trajni (durativni)čitati, pisati, trčati; b) učestali (iterativni) preplivavati, poskakivati, lupkati; svršeni ili perfektivni glagoli: početno-svršeni zapevati; trenutno-svršeni udariti; završno-svršeni doskočiti;